HAKHOKHMA Post Post New Entry

Khayei Sarah (Paashat Nashim)

Posted by Shavei Mizoram on November 10, 2020 at 10:55 AM

Khayei Sarah (Paashat Nashim)

- Harel Kingbol

 

Tunkar kan Parashaah hian hmeichhe tana thil pawimawh em em mai, inchhungkhura malsawmna thlen/alo awm theih dan chungchang Sarahi’n Rivka hnena a hlan chhawn dan hmuh turin a awm a, Sarah leh Rivka te pahnih chu Israelte tan kan lungphum leh innghahna tak meuh anni bawk. Kan Parasha chuan engtin nge Sarahi’n Juda hmeichhia nih dan tur Rivka hnena a hlan chhawn dan chiang takin a tarlang a. Chu thil Sarah’in Rivka hnena a hlan chhawn chu vawiin ni thlengin Juda hmeichhia/nufa te inkarah chuan inhlan chhawnin ala awm zel bawk a ni.

 

“Tin, Sarah dam chhûng chu kum za leh sawmhnih leh pasarih a ni a.” (Bereshit23:1). Malbim chuan ti hian a sawi a, “mihringte hi kan boral hnuah hian enge/tunge a(ka) nih chu a hriat chian thin. Mi chu a dam chhung zawng chuan eng sualah nge a tluk luh palh dawn tih hriat a ni lo a, mifel tak leh thlarau dinhmun sang taka awm pawh nise, mihring, mi nun ngila nih avang chuan chu a thlarau dinhmun sang tak atang chuan sualah a la tlu lut thei tlat a ni.

 

Sarah chu a boral chiah chuan chung a damchhung kum, kum za leh sawmhnih leh pasarih zawng zawngte chu tha takin a hmang liam thei a ni”. Sarah chu englai pawhin rilru fim tak leh dik takin a awm reng thin a ni tiin Midrash chuan a sawi bawk a (Bereshit Rabbah 58:1 ), “L-LPA chuan mi tha famkim nite chu a hria a” (Tehillim37:18).

 

Sarah-i fel leh thatna nasa tak avang chuan a pasal Avraham chuan ti hian a fakin a chawimawi a, “hmeichhe huaisen leh paukhauh, Eshet Khayil (Midrash Tanchuma, Chayei Sarah 4). A fel leh that em na avang chuan ti hian nasa takin nupui/hmeichhe fel tiin Mishlei-ah chuan a chungchang ziah a ni bawk. (Mishlei 31:10-31)

Sarah chu mifel leh tha a ni tak meuh a ni tih chiang taka hriat theihna chu he amah (Sarah) fakna chungchangah hian Hebrew hawrrawp alef atanga intanin a tawpna ber Tav thleng chuan a indawt chho vek a ni, chu chuan a famkim zia chu chiang takin a ti lang a ni.

 

A chunga Midrash Rabbah thu hman hote khi Sefat Emet chuan ti hian a sawifiah leh bawk a; Kan nu Sarah ang khian kan dam chhung nite chu fel famkimin hmang kan tum ve tur a ni. Sarah pawh a hun hmasa lamah chuan harsatna chi hrang hrang, tam (famine), fa nei thei lo leh Pharaoh leh Avimelekh te’n an man (nupui atan an la) in hrehawm leh harsatna tamtak a paltlang a. Ahun tawp lamah chauh chuan thiltha leh malsawmna chu a dawng ve a ni.

 

Mahse chung a hringnun a hman tantir laia harsatna leh hrehawmna avang te chuan beidawng a indawm kun mai loin chung a hringnun kawng chhuk chho takte chu a hneh vek zawk a ni. Chuvangin Sarah chungchang chu ti hian ziah a ni bawk a, “A dam chhûngin, Chhe lam ni lovin tha lam hlirin thil a tihsak thin.” (Mishlei31:12) A felna leh thatna te chu a vela thil awm leh a mit hmuh tilte avang chuan thlak danglam lo vin a rilru chu kawng dangah a sawhsawn ngai lo, chuvang chuan chung harsatna leh fiahna zawng zawngte chu a paltlang thei a ni.

 

A nuna hrehawmna leh thlemna zawng zawngte a hneh theih avang chuan Khava avanga sualna awm pawh chu amah kaltlang chuan siam thatin alo awm phah reng bawk a ni.“Kum za leh sawmhnih leh pasarih”, enga ti nge a dam chhung kum zat chu a mal te tein Torah hian a rawn sawi diat diat kher?

 

Rashi chuan ti hian a chhang a, eng hun/kumah pawh nise Sarah chu a dinna ngaiah chuan a ding reng thin a ni. Sarah chu kum za anih chuan kum sawmhnih mi angin sual lakah a thianghlim a. Kum sawmhnih mi anih chuan kum sarih mi angina a mawi a. Kum sawmhnih bawr vel hi mihringte kan mawi leh hmelthat ber hunlai a ni, chuvangin Adam leh Khava pawh kha an lo pian chhuah khan kum sawmhnih mi ang anni. (אמר רבי יוחנן: אדם וחוה כבני עשרים שנה נבראו Midrash Rabbah 14:7)

 

Rabbeinu Bakhaya chuan a(sarah) mawina englai pawh chuan a rawn thang lian in a mawi tulh tulh a ni tiin a sawi ve bawk a. Maharal chuan helai a Torah in a mawina a rawn sawi hi a tisa mawina chauh ni lo vin a chhungril mawina sawina a ni bawk tiin a hrilhfiah ve bawk. Maharal hrilhfiahna ang hian kan Pu Moshe Rabbeinu a boral ni thleng chuan thalai/rawlthar tisa ang puin ala mawiin a la chak a ni, “Moshe chu a thih chuan kum za leh kum sawmhnih mi a ni; a mit a thim lo va, a tha pawh a thum chuang lo.” (Devarim34:7) Chutiang ang chuan Sarah chhungril mawina leh thianghlimna chuan a damchhung zawng zawng chuan a tisa ah pawh chuan mawina leh thatna a pe chhuak thei a ni. Sarah a boral hnuah chuan, a awm tak loh avang chuan thil engkim mai chuan tlakchham a nei ta a Rivka lo lan hma loh chuan: “Itzkhak chuan Rivka chu a nu Sarah puan inah chuan a hruai lût a, tiin.

 

Rivka chu a nei a, a nupui a lo ni ta a; tin, amah chu a hmangaih hle a: tichuan Itzkhak chu a nu thih thuah pawh chuan a lo thlamuang thei ta a.” (Bereshit24:67) Rashi chuan ti hian a sawi a: Rivka chu anu (sarah) puanin ah a hruai luh chiah chuan anu damlai ang chiahin puanin chu alo awm nghal a. Sarah damlai chuan englai pawhin eng (bati eng/ Shabbat dawn a a chhit chu a kar leh Shabbat dawn thlengin alh reng thin) chu a awm reng thin a.

 

Englai pawhin chhang (ei tur malsawmna entirna) chu a awm reng thin bawk a, chu bakah chuan ropuina chhum (P-thian awmpuina entirna) chuan puanin chu a tuam reng thin bawk. Chung thil te chu Sarah a boral tak hnuah chuan bo nghal vekin, tunah Rivka a luh ve chiah chuan chung thilte chu a rawn let leh nghal vek a ni.

 

Maharal hrilhfiahna dungzuiin heng thil pathumte atang hian hmeichhiate chuan anmahni pual liau liau in mitzvah ropui tak tak: Khallah lak, Niddah leh Shabbat bati chhitte hi an tih a ngaih phah a ni.

 

“Ni pawh chu a lo chhuak a, tin, a tla leh a.” (Kohelet1:5) Mi Tzadikte enna chu a tlak/thim hmain enna dang chu P-thian chuan alo chhuah tir leh phawt thin. Hei vang tak hian Parashat Khayei Sarah pawh hi Rivka pian chungchang (Midrash lam kan en chuan Akeidat Itzkhak lai khan Rivka hi a piang) sawi anih hnuah dah a ni. Rivka enna alo chhuah tawh chuan Sarah enna chu a tlak angaih tawha avangin. (Bereshit Rabbah58:2)

 

Hei vang tak hian Itzkhak pawh Minkha (chawhnu/ ni tlak dawna tawngtai) a tawngtai phah a ni, chu chu Rivka a tawnna hmasa ber a ni ta bawk a. Chu a tawngtainaah chuan ama milpui tur dila, a tawngtai zo chiah a han hawi chhuah chuan a hmaah chuan Rivka chu alo lang ta a ni. Hei vang hian thenkhatte chuan Minkha-ah hian nupui/pasal tur dila tawngtai hi a tha e tite an awm bawk.

 

Tichuan Rivka chu lo lang tain ani chuan sarh-I sulhnu zawng zwng chu rawn chhui chho ve lehin mawhphurhna zawng zawng chu ala ta a, puanin ah te chuan malsawmna zawng zawngte chu lo kir leh vekin Sarah hnen atang chuan engkim chu a la chhawng vek a, chutiang chiah chuan Juda nu/ hmeichhia zawng zawngte chuan min thlahtu kan nu Sarah leh Rivka te’n kawng min lo sial tawh leh kan chhunzawm tur atana min hnutchhiah zawng zawngte zawma tih puitlin chu kan mawhphurhna leh kan ko a innghat niin enna chu kan pek chhuah ve a ngai a ni.

 

Shavei Israel Torah Outreach Programe

Olam haTorah – Torah Khawvel Bnei Menashe Facebook Page

https://www.facebook.com/TorahKhawvel

 

Torah Khawvel WhatsApp Group a awm duh tan a hnuaia Link ah hian Click tur:

https://chat.whatsapp.com/Ey9DxNE3bpk...

 

Categories: Parshat Nashim, Khinukh, Education, Torah